Phân bón là gì? Những ảnh hưởng của phân bón đến cây trồng ra sao? Những loại phân bón nào phổ biến cho cây trồng hiện nay? Tất cả sẽ được Vista Verde giải đáp cụ thể qua những thông tin chia sẻ dưới đây.
I. Phân bón là gì? Những ảnh hưởng của phân bón đến cây trồng
Theo halan.net, hiểu một cách đơn giản phân bón là những chất được đưa vào đất, chúng chứa nhiều hàm lượng chất dinh dưỡng cần thiết giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển, tăng độ phì nhiêu của đất.
Những ảnh hưởng của phân bón đến cây trồng:
- Phân bón là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới khả năng phát triển, năng suất và chất lượng của cây trồng. Từ những cây nói như “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” hay “ Người đẹp vì lụa lúa tốt vì phân” mà ông cha ta đã đúc kết cũng cho thấy vai trò quan trọng của phân bón trong canh tác nông nghiệp và sự phát triển cân đối của cây trồng.
- Phân bón cung cấp những chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển cây trồng. Tất cả các loại phân bón vô cơ và hữu cơ đều có đầy đủ N, P, K, các nguyên tố trung lượng (Mg, Ca, S), nguyên tố vi lượng (Cu, Mo, Fe, B,…) có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của cây.
- Phân bón cung cấp nguồn dinh dưỡng chủ yếu cho cây trồng thông qua bộ rễ, giữ vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất cây trồng.
- Phân bón được sử dụng hợp lý sẽ giúp tăng cao năng suất cây trồng, hạn chế sâu bệnh, không có hiện tượng mất mùa.
II. Tổng hợp phân bón phổ biến cho cây trồng
Theo báo nông nghiệp việt nam, thị trường hiện có rất nhiều loại phân bón và cũng có các cách thức phân loại phân nhóm khác nhau dựa theo từng đặc tính của phân bón.
1. Phân hữu cơ truyền thống
Phân hữu cơ truyền thống có nguồn gốc từ phân động vật hay những phụ phẩm trong canh tác nông nghiệp như phân chuồng, phân rác, phân than bùn, phân xanh, phụ phẩm nông nghiệp.
Phân Chuồng
Phân chuồng là hỗn hợp bao gồm phân, chất độn, nước tiểu gia súc. Không những cung cấp thức ăn cho cây trồng mà phân chuồng còn bổ sung chất hữu cơ cho đất giúp đất tơi xốp, tăng hiệu quả sử dụng phân hóa học.
Có 3 phương pháp chế biến phân chuồng: Ủ nóng (ủ xốp), ủ nguội (ủ chặt), ủ nóng trước nguội sau.
Phân Xanh
Phân xanh là phân hữu cơ sử dụng những loại cây lá tươi bón ngay vào đất mà không qua quá trình ủ cây. Loại phân này thường được sử dụng cho cây họ đậu như mồng, điền thanh, keo dậu, điên điển, cỏ Stylo,…
Sử dụng phân xanh bằng cách vùi cây phân xanh vào đất khi cây ra hoa, bón lót lúc làm đất.
Phân Rác
Phân rác được chế biến từ rác, cỏ dại, rơm rạ, thân lá cây xanh,…được ủ cùng một số phân men như phân lân, phân chuồng, vôi,…đến khi mục thành phân.
Cách ủ: 70% là phân rác, thêm đạm và kali 2%, còn lại là phân chuồng, lân và vôi. Chặt các nguyên liệu ra thành đoạn ngắn 20 – 30 cm và xếp thành lớp, cứ 30 cm thì rắc một lớp vôi và trét bùn. Sau đó ủ thời gian 20 ngày đảo lại rắc thêm các loại phân chuồng, lân và vôi, để hở lỗ tưới nước thường xuyên. Ủ khoảng 60 ngày nếu sử dụng bón lót và lâu hơn để dùng bón thúc.
Phân Vi Sinh
Phân vi sinh là chế phẩm phân bón được sản xuất bằng cách dùng những loại vi sinh vật hữu ích cấy vào môi trường là chất hữu cơ. Các chủng loại sinh vật sẽ phát huy vai trò khi bón cho đất như việc phân giải chất dinh dưỡng khó tiêu thành dễ tiêu cho cây hấp thụ.
Thời gian sử dụng phân hữu cơ vi sinh thường là từ 1 đến 6 tháng. Loại phân này phát huy hiệu lực ở vùng đất phèn, đất mới, vùng đất bị thoái hóa mất kết cấu do bón phân hóa học lâu ngày.
Phân sinh học hữu cơ
Phân sinh học hữu cơ có nguồn gốc hữu cơ được sản xuất bằng công nghệ sinh học và phối trộn thêm một số các hoạt chất khác giúp tăng độ hữu hiệu của phân, tạo môi trường thuận lợi cho các quá trình sinh học, góp phần làm tăng năng suất cây trồng.
Phân sinh học hữu cơ được sản xuất ở dạng bột hoặc lỏng, có thể phun lên lá hoặc bón gốc.
2. Phân vô cơ và phân loại phân bón vô cơ
Phân vô cơ hay phân hóa học là những loại phân có chứa yếu tố dinh dưỡng dưới dạng muối khoáng thu được nhờ những quá trình hóa học, vật lý. Các loại phân vô cơ được dùng phổ biến nhất hiện nay:
Phân Đơn
Là loại phân chỉ chứa 1 trong 3 nguyên tố dinh dưỡng chủ yếu là P, N hoặc K.
Phân đạm
Phân đạm là tên gọi chung cho các loại phân bón vô cơ cung cấp đạm cho cây bao gồm:
- Phân Ure CO(NH4)2: Phân này có tỷ lệ N cao nhất, trên thị trường có bán 2 loại phân ure có chất lượng giống nhau là loại tinh thể màu trắng, dễ tan trong nước và loại dạng viên, nhỏ như trứng cá. Phân Ure có khả năng thích nghi rộng và có khả năng phát huy tác dụng trên nhiều loại đất khác nhau.
- Phân sunphat đạm (NH4)2SO4: Có chứa 20 – 21 % N nguyên chất, 29 % S. Đây là loại phân bón tốt, có dạng tinh thể, mịn, màu trắng ngà, mùi nước tiểu, vị mặn và hơi chua. Vì phân dễ làm chua thêm đất nên không nên sử dụng phân đạm sunphat để bón trên đất phèn
- Phân Xianamit canxi: Phân này có dạng bột không có tinh thể, màu trắng hoặc xám tro, chứa khoảng 20 – 21 % N nguyên chất, 9 – 12% than, 20 – 28% vôi. Đây là loại phân bón phù hợp với các loại đất chua.
Phân lân
- Phân apatit: Là loại bột mịn, màu xám nâu hoặc nâu đất, tỷ lệ nguyên chất trong phân thay đổi nhiều. Sử dụng và bảo quản phân apatit tương đối dễ dàng vì phân ít hút ẩm và ít biến chất.
- Super lân: Là loại bột mịn màu trắng hoặc vàng xám, một số trường hợp phân cũng được sản xuất dưới dạng viên. Phân dễ hòa tan trong nước, phát huy hiệu quả nhanh và thích hợp sử dụng ở các loại đất trung tính, đất kiềm, đất chua.
- Tecmô phôtphat: Phân có dạng bột màu xanh nhạt, gần như màu tro, có óng ánh. Phân có phản ứng kiềm nên phát huy hiệu lực tốt ở những vùng đất chua.
Phân Kali
- Phân bón kali ở các loại đất trung tính dễ làm cho đất trở nên chua vì thế cần kịp thời bón thêm vôi. Chè, thuốc lá, mía, khoai, sắn, chuối,…là những loại cây có phản ứng tích cực với phân kali.
- Phân clorua kali: Là loại phân có dạng bột màu hồng như muối ớt, xám đục, kết tinh thành hạt nhỏ. Hàm lượng dinh dưỡng Kali nguyên chất có trong phân là 50 – 60 %. Phân có độ rời tốt, dễ bón, nhưng để ẩm thì phân sẽ kết dính và khó sử dụng.
- Phân sunphat Kali: Phân dạng tinh thể nhỏ, màu trắng, dễ tan trong nước, ít hút ẩm. Hàm lượng kali nguyên chất trong phân là 45 – 50%.
Phân tổng hợp và phân hỗn hợp
Phân tổng hợp là những loại phân bón đã được sản xuất thông qua những phản ứng hóa học để tạo thành một thể phân bón với nhiều nguyên tố dinh dưỡng.
Phân tổng hợp cũng như phân bón NPK ở những tổ hợp khác nhau được lựa chọn phù hợp cho từng loại đất và nhóm cây trồng. Những loại phân phổ biến trên thị trường hiện nay:
- Phân NP: Đây là loại phân 2 yếu tố phổ biến trên thị trường với nhiều thương hiệu khác nhau.
- Phân diamophos (DAP): Loại phân này có tỷ lệ các chất dinh dưỡng N, P, K là 1 : 2, 6 : 0. Phân có hàm lượng lân cao, sử dụng thích hợp ở các vùng đất phèn, đất bazan.
- Phân hỗn hợp: Được sản xuất ra chuyên sử dụng để bón lót vào đất.
- Phân Kali nitrat: Dạng phân 2 yếu tố chứa 13% N và 45% K2O, thường được bón cho cây ăn quả, cây lấy củ.
Phân N, P, K:
- Phân amsuka : Phân này được sản xuất bằng cách trộn amôn với super lân đã trung hòa vào muối KCl.
- Phân Nitro phoska: Gồm loại được sản xuất bằng cách trộn các muối nitrat với axit phosphoric và loại được sản xuất bằng cách trộn các muối nitrat với axit sunphuric.
- Phân Amphoska: Có tỷ lệ NPK: 1:0,1:0,8, được dùng để bón cho đất trung tính và thường dùng để bón cho cây lấy củ.
3. Vôi
Vôi cung cấp Ca cho cây trồng, đây là nguồn dinh dưỡng thiết yếu cho cây, giúp cải tạo đất chua, mặn.
Phân giải các chất hữu cơ trong đất, tạo điều kiện cho vi sinh vật hoạt động tốt, tăng độ hòa tan chất dinh dưỡng và khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng.
Vôi cũng giúp diệt một số bệnh hại cây trồng, khử độc cho đất do thừa Sắt, nhôm, H2S,…
Một số dạng vôi bón cho cây:
- Vôi nghiền: Gồm các loại như vỏ ốc, đá vôi, vỏ sò,…nghiền nát. Loại vôi này có tác dụng chậm nên thường được sử dụng bón lót lúc làm đất. Khi bón nên kết hợp với phân hữu cơ để giúp tăng hiệu quả của phân, không nên bón cùng đạm vì sẽ làm mất phân đạm.
- Vôi nung: Có tác dụng nhanh hơn vôi nghiền, tuy nhiên do nung CaCO3 thành CaO rồi sử dụng nên có hoạt tính mạnh, cần lưu ý để tránh ảnh hưởng tới cây trồng.
- Thạch cao: Là dạng vôi đặc biệt, có tác dụng nhanh, sử dụng rất tốt cho cây khi tạo trái
4. Phân bón lá
Là các hợp chất dinh dưỡng, có thể gồm nguyên tố đa dạng, trung lượng và vi lượng, được hòa tan trong nước và phun lên cây để cây được hấp thụ.
Phân bón là có thể là các loại phân đơn như N, P, K, Zn, Cu,…Thế nhưng các loại phân bón lá đa phần là hỗn hợp các chất dinh dưỡng đa lượng và vi lượng ở dạng hòa tan trong nước.
Hi vọng những chia sẻ về phân bón trên đây của Vista verde đã giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm phân bón là gì cũng như những loại phân bón phổ biến cho cây trồng hiện nay.
